Polikistik Over Sendromu

Polikistik Over Sendromu

Polikistik over sendromu (PCOS), üreme çağındaki kadınlarda en sık görülen hormonal bozukluklardan biridir. Dünya genelinde kadınların yaklaşık %6–12’sinde görülür. PCOS; adet düzensizliği, yumurtlama problemleri, erkeklik hormonlarının (androjenlerin) artışı, ciltte sivilcelenme, tüylenme ve bazen kilo artışı ile kendini gösterebilir. Aynı zamanda ilerleyen dönemde şeker hastalığı, yüksek tansiyon ve kalp hastalıkları açısından da risk oluşturur.

Polikistik Over Sendromu Nedir?

Normalde her ay yumurtalıklarda (overlerde) yumurtalar gelişir ve olgunlaşır. PCOS’ta ise bu yumurta gelişimi yarıda kalır. Bu nedenle yumurtlama düzenli gerçekleşmez ve yumurtalıkların içinde küçük kistler (aslında olgunlaşmamış yumurta kesecikleri) birikir.

PCOS’un temel özellikleri:

1. Adet düzensizliği: Adetlerin seyrek gelmesi (örneğin yılda 6’dan az) veya hiç olmaması.
2. Hormon dengesizliği: Androjen hormonlarının (erkeklik hormonu) artmasıyla tüylenme (yüz, göğüs, karın bölgesi),sivilcelenme veya saç dökülmesi.
3. Ultrasonda görünüm: Yumurtalıkta 20’den fazla küçük folikül ya da yumurtalık hacminde artış.

Polikistik Over Sendromu Neden Olur?

PCOS’un kesin nedeni bilinmemekle birlikte hastalığın gelişiminde birkaç faktör rol oynar:

• İnsülin direnci: Vücudun şekeri düzenleyen insülin hormonuna duyarsız hale gelmesi, hem şeker metabolizmasını bozar hem de yumurtalıklarda androjen üretimini artırır.
• Genetik faktörler: Ailede PCOS, şeker hastalığı veya tip 2 diyabet öyküsü varsa risk artar.
• Hormonal düzensizlik: Beyin ve yumurtalık arasındaki hormonal iletişimin bozulması.

Polikistik Over Sendromu Belirtileri Nelerdir?

PCOS’un belirtileri kişiden kişiye farklı olabilir:

• Seyrek adet sayısı veya hiç adet görememe
• Çocuk sahibi olmakta güçlük (yumurtlama sorunu)
• Yüzde, çenede ve vücutta aşırı tüylenme
• Akne, yağlı cilt
• Erkek tipi saç dökülmesi
• Kilo artışı, özellikle karın bölgesinde yağlanma
• Uzun dönemde insülin direnci, tip 2 diyabet ve kalp-damar hastalıkları riski

Polikistik Over Sendromu Tanısı Nasıl Konur?

Polikistik over sendromu tanısı için “Rotterdam Kriterleri” en çok kullanılan ölçüttür. Bu kriterlere göre üç bulgudan en az ikisi varsa tanı konulur:

1. Adet düzensizliği (oligo/anovulasyon)
2. Androjen fazlalığı (klinik ya da kan testinde)
3. Ultrasonla polikistik over görünümü

Diğer hastalıklar dışlandıktan sonra tanı konur.

Polikistik Over Sendromunun Sağlık Üzerindeki Etkileri

PCOS sadece adet düzensizliğiyle sınırlı değildir. Uzun vadede şu sağlık risklerini artırabilir:

• Tip 2 diyabet: İnsülin direnci nedeniyle
• Yüksek tansiyon ve kalp hastalıkları
• Metabolik sendrom
• Endometriyal hiperplazi ve kanser riski (adetlerin çok uzun aralıklarla olması nedeniyle rahim iç tabakasının kontrolsüz kalınlaşması)
• Psikolojik etkiler: Depresyon ve kaygı bozuklukları daha sık görülür.

Polikistik Over Sendromu Tedavisi Antalya

PCOS’un kesin bir tedavisi yoktur, ancak belirtiler ve uzun dönem riskler kontrol altına alınabilir. Antalya PCOS tedavisi kişiye özel planlanır.

1) Yaşam Tarzı Değişiklikleri

Yaşam tarzı müdahalesi, polikistik over tedavisinin en etkili ve temel basamağı olarak görülmektedir.

• Düzenli egzersiz: Haftada en az 150 dakika orta yoğunlukta egzersiz (ör. tempolu yürüyüş).
• Beslenme: Düşük glisemik indeksli gıdalar, sebze, tam tahıllar, sağlıklı yağlar tercih edilmeli.
• Kilo kontrolü: %5–10 kilo kaybı bile adet düzenini ve yumurtlamayı iyileştirebilir.

Bilimsel araştırmalar, kilo kaybının insülin direncini azalttığını, adet döngüsünü düzenlediğini ve doğurganlığı artırdığını göstermektedir.

2) İlaç Tedavileri

Adet düzensizliği için: Doğum kontrol hapları (Kombine oral kontraseptifler): Hem adet düzenini sağlar hem de androjen fazlalığını azaltır.

• Hirsutizm ve akne için: Doğum kontrol hapları ilk seçenektir. Gerekirse spironolakton gibi anti-androjen ilaçlar eklenebilir.
• İnsülin direnci için: Metformin, insülin duyarlılığını artırır, kilo kontrolüne yardımcı olur, adetleri düzenleyebilir.
• Gebelik isteyenlerde: Letrozol, yumurtlamayı uyarıcı ilaç olarak ilk sırada önerilir. Klomifen sitrat: Alternatif olarak kullanılabilir.

İlaçlarla sonuç alınamazsa tüp bebek tedavisi (IVF) gündeme gelir.

3) Alternatif Tedaviler

1. Miyoinositol ve D-şiro inositol: İnsülin direncinde faydalı olabileceğine dair çalışmalar vardır, ancak metformin kadar güçlü kanıt yoktur.
2. Lazer epilasyon: Hirsutizm tedavisinde tıbbi ilaçlarla birlikte kalıcı fayda sağlayabilir.
3. Uzun Dönem Takip: PCOS’lu kadınların düzenli aralıklarla şu açılardan kontrol edilmesi önerilir:

• Kan şekeri (OGTT testi)
• Kan basıncı
• Kolesterol ve trigliserid
• Ruhsal sağlık değerlendirmesi

Polikistik Over Sendromu, sadece kadın sağlığını değil uzun vadede metabolik ve psikolojik sağlığı da etkileyen önemli bir durumdur. Ancak yaşam tarzı değişiklikleri, ilaç tedavileri ve düzenli takip ile hem belirtiler kontrol altına alınabilir hem de uzun vadeli riskler azaltılabilir.

Kadınların kendi sağlıklarını takip etmeleri, düzenli doktor kontrolüne gitmeleri ve tedavi sürecine aktif katılmaları son derece önemlidir.

Polikistik Over Sendromunda Merak Edilenler

1. PCOS tamamen iyileşir mi?

Hayır, PCOS kronik (uzun süreli) bir durumdur. Ancak belirtiler ve uzun dönem riskler yaşam tarzı değişiklikleri ve uygun tedaviyle kontrol altına alınabilir. Düzenli takip çok önemlidir.

2. PCOS çocuk sahibi olmama sebebi midir?

PCOS, yumurtlama düzensizliği nedeniyle gebelik şansını azaltabilir. Ancak uygun tedaviyle (örneğin yumurtlamayı uyarıcı ilaçlar veya tüp bebek tedavisi) kadınların çoğu sağlıklı bir şekilde çocuk sahibi olabilir.

3. PCOS sadece kilolu kadınlarda mı görülür?

Hayır. PCOS, hem normal kilolu hem de kilolu kadınlarda görülebilir. Ancak fazla kilo ve insülin direnci, belirtileri ağırlaştırır. Kilo kaybı, adet düzenini ve doğurganlığı olumlu etkiler.

4. PCOS tüylenmeye neden olur mu?

Evet. Androjen (erkeklik hormonu) fazlalığı nedeniyle yüz, çene, göğüs ve karın bölgesinde tüylenme artabilir. Doğum kontrol hapları, antiandrojen ilaçlar ve lazer epilasyon birlikte kullanıldığında etkili sonuç verir.

5. PCOS’ta hangi diyet en faydalıdır?

Bilimsel olarak tek bir “mucize diyet” yoktur. Genel olarak düşük glisemik indeksli, sebze, tam tahıl, sağlıklı yağlardan zengin bir beslenme ve işlenmiş gıdalardan kaçınmak faydalıdır. Düzenli egzersizle birlikte en iyi sonucu verir.

6. PCOS kansere yol açar mı?

PCOS, uzun süre adet görmeyen kadınlarda rahim iç tabakası (endometriyum) kanseri riskini artırır. Bu nedenle düzenli adet döngüsü sağlamak çok önemlidir. Doğum kontrol hapları veya belirli aralıklarla progestin tedavisi bu riski azaltır.

7. PCOS’ta metformin kullanmak şart mı?

Metformin, özellikle insülin direnci ve kilo sorunu olan kadınlarda faydalıdır. Adet düzenini kısmen düzeltebilir. Ama her PCOS hastasında zorunlu değildir; doktor hastanın durumuna göre karar verir.

8. PCOS’lu kadınlar daha mı sık depresyon yaşar?

Evet. Araştırmalar PCOS’lu kadınlarda depresyon ve kaygı bozukluğu riskinin arttığını göstermektedir. Bu nedenle ruhsal destek ve gerekirse psikolojik tedavi önemlidir.

9. PCOS genç yaşta başlar mı?

Evet. PCOS genellikle ergenlikten itibaren ortaya çıkar. İlk adetlerden itibaren düzensizlik, sivilcelenme ve tüylenme artışı belirtiler olabilir. Ancak tanı koymak için diğer nedenlerin dışlanması gerekir.

10. PCOS’u önlemek mümkün mü?

Kesin bir önleme yöntemi yoktur. Ancak sağlıklı beslenme, düzenli egzersiz, ideal kilonun korunması hem PCOS belirtilerini azaltır hem de uzun dönem sağlık risklerini düşürür.