İkili Test Ne İçin Yapılır?

İkili Test Nedir?

Hamilelik döneminde anne adaylarının en merak ettiği konulardan biri, bebeğin sağlıklı olup olmadığıdır. Modern tıpta gebeliğin erken döneminde yapılan tarama testleri sayesinde, bazı genetik ve kromozomal hastalıkların riskleri önceden belirlenebilmektedir.

Bu testlerden en yaygın olanı “ikili test”tir. İkili test, gebeliğin ilk üç ayında uygulanan ve özellikle Down sendromu (Trizomi 21) başta olmak üzere bazı kromozom anomalileri için risk değerlendirmesi yapan bir tarama yöntemidir.

İkili test, gebeliğin 11–14. haftaları arasında yapılan, hem ultrason ölçümleri hem de anne kanındaki bazı hormon düzeyleri üzerinden hesaplanan bir tarama testidir.

Adını, kandaki iki farklı biyokimyasal parametreden alır:

Free β-hCG (beta-human koryonik gonadotropin)
PAPP-A (Pregnancy Associated Plasma Protein-A)
Bunlara ek olarak ultrasonda ense kalınlığı (NT: nuchal translucency) ölçülür.

Tüm bu veriler, annenin yaşı ve gebelik haftası ile birlikte bilgisayar programında değerlendirilir ve olası risk oranı hesaplanır.

İkili Test Ne İçin Yapılır?

İkili test, bebeğin bazı kromozomal hastalıklara sahip olma riskini belirlemek için yapılır.

Özellikle şu hastalıkların riski araştırılır:

Down sendromu (Trizomi 21): Zihinsel gelişim geriliği, kalp ve diğer organ anomalileriyle seyredebilir.
Trizomi 18 (Edwards sendromu): Çoğu gebelik düşükle sonlanır; doğan bebeklerde ağır sağlık sorunları vardır.
Trizomi 13 (Patau sendromu): Çok nadir görülür, ciddi organ anomalileriyle seyreder.

İkili test bu hastalıkların kesin tanısını koymaz, yalnızca risk hesaplaması yapar. Yani sonuç yüksek çıkarsa bebekte kesin hastalık var demek değildir; sadece daha ileri testlerin yapılması gerektiğini gösterir.

İkili Test Nasıl Yapılır?

Ultrason İncelemesi

Gebeliğin 11–14. haftaları arasında yapılır.
Bebeğin ense bölgesindeki sıvı birikimi (NT – ense kalınlığı) ölçülür. Normalden kalın olması, kromozomal anomali riskini artırabilir.
Bebeğin burun kemiği varlığı, kalp atışı ve genel gelişimi de değerlendirilir.

Kan Testi

Anne adayından kan örneği alınır.
Free β-hCG ve PAPP-A düzeylerine bakılır.
Bu değerlerin normalden farklı olması, Down sendromu veya diğer anomalilerin riskini artırabilir.

Risk Hesaplaması

Ultrason ve kan testinin sonuçları, annenin yaşıyla birlikte özel bir bilgisayar programına girilir.

Sonuç, “1/1000” veya “1/50” gibi oranlarla ifade edilir.
Örneğin 1/1000 → düşük risk, 1/50 → yüksek risk anlamına gelir.

İkili Test Sonuçları Nasıl Yorumlanır?

İkili Testte Risk Grupları

İkili test sonucunda bebeğin Down sendromu (Trizomi 21) için risk oranı “1/x” şeklinde rapor edilir. Buradaki x ne kadar küçükse risk o kadar yüksek kabul edilir.

Yüksek risk:

Genellikle 1/250 veya daha düşük değerler (ör. 1/100, 1/50).
Bu durumda kesin tanı için amniyosentez veya CVS (koryon villus biyopsisi) önerilir.

Düşük risk:

1/1000 ve üzeri değerler (ör. 1/2000, 1/5000).
Bu durumda rutin gebelik takibi yeterlidir.

Orta risk (gri alan):

1/250 ile 1/1000 arasında kalan değerlerdir.
Bu grup ne tamamen güvenli ne de ileri test gerektirecek kadar risklidir.
Doktor, bu grupta ek testler (özellikle NIPT – non-invazif prenatal test) veya ayrıntılı ultrason önerebilir.

İkili Test Orta Risk Gelirse Ne Yapılır?

NIPT (fetal DNA testi): Anne kanından bebeğe ait DNA incelenir, doğruluk oranı %99’a yakındır. Bu nedenle orta risk grubundaki anne adaylarına en sık önerilen yöntemdir.
Üçlü/dörtlü test: Bazı merkezlerde hâlâ kullanılabilir, ancak doğruluk oranı NIPT’e göre daha düşüktür.
Kesin tanı testleri (amniyosentez, CVS): Anne-baba isterse doğrudan tanısal teste yönlendirilir.

İkili Testin Avantajları

Erken dönemde yapılması sayesinde sorunlar daha hızlı saptanabilir.
Anne ve bebek için güvenlidir (sadece kan testi ve ultrason).
%85–90 oranında Down sendromu riski hakkında bilgi verebilir.
Daha ileri tanı testlerine yol gösterici olur.

İkili Testin Sınırlılıkları

Kesin tanı koymaz, sadece risk belirler.
%100 doğru değildir; hem yanlış pozitif hem de yanlış negatif sonuç verebilir.
Test sonucunun yüksek çıkması, her zaman bebeğin hasta olduğu anlamına gelmez; sadece ileri test yapılmasını gerektirir.

Kimlere İkili Test Önerilir?

Aslında tüm anne adaylarına önerilir. Ancak özellikle:

35 yaş üstü gebelerde
Daha önce kromozom anomalili bebek doğuranlarda
Ailede genetik hastalık öyküsü olanlarda
Tekrarlayan düşük öyküsü bulunanlarda

Mutlaka yapılması tavsiye edilir.

İkili Test Sonrası Dikkat Edilecekler

Sonuç düşük riskli bile olsa gebelik takibi düzenli yapılmalıdır.
Yüksek riskli çıkan sonuçlarda panik yapılmamalıdır; kesin tanı için ileri testler gerekir.
Test sonuçları mutlaka kadın doğum uzmanı tarafından değerlendirilmelidir.

İkili Test Hakkında Merak Edilenler

İkili test ne zaman yapılır?

Gebeliğin 11–14. haftaları arasında.

İkili test kesin tanı verir mi?

Hayır, sadece risk hesaplaması yapar. Kesin tanı için amniyosentez, CVS veya NIPT gerekir.

Test sonucu yüksek çıkarsa ne yapmalıyım?

Panik yapmadan doktorunuza danışın. Kesin tanı için ileri testler önerilecektir.

İkili test zararlı mı?

Hayır. Ultrason ve kan testi içerdiği için anneye veya bebeğe hiçbir zarar vermez.

İkili test yaptırmak zorunlu mu?

Hayır. Ama erken dönemde bebeğin sağlığı hakkında bilgi verdiği için önerilir.

Sonuç olarak, ikili test, gebeliğin 11–14. haftaları arasında yapılan, Down sendromu ve bazı kromozomal hastalıkların riskini belirleyen önemli bir tarama testidir.

Ultrason ve kan testi ile yapılır.
Sonuç, bebeğin hasta olup olmadığını değil, risk düzeyini gösterir.
Yüksek risk saptanırsa ileri testler (amniyosentez, CVS, NIPT) ile kesin tanı konur.

Anne ve bebek için güvenli, erken dönemde bilgi sağlayan önemli bir testtir.

Sonuçlar her zaman bir kadın doğum uzmanı (jinekolog) tarafından değerlendirilmelidir.