Üçlü Test Ne İçin Yapılır?

Üçlü Tarama Testi

Gebelik boyunca anne adayının en çok merak ettiği konulardan biri, bebeğin sağlıklı olup olmadığıdır. Modern tıpta gebeliğin farklı dönemlerinde yapılan tarama testleri, bebekte olası kromozomal ve yapısal bozuklukların erken dönemde belirlenmesine yardımcı olur.

Bu testlerden biri de “üçlü test”tir. İkili testten sonra, gebeliğin ikinci üç ayında yapılan bu test, bebeğin genetik hastalıklar açısından risk değerlendirmesini yapar. Ancak üçlü test, kesin tanı koymaz, yalnızca risk belirlemesi yapar.

Üçlü Test Nedir?

Üçlü test, gebeliğin 15–20. haftaları arasında yapılan bir tarama testidir.

Anne adayından alınan kanda üç farklı biyokimyasal parametre ölçülür:

AFP (Alfa-fetoprotein): Bebeğin karaciğerinden salgılanan bir proteindir.
β-hCG (Human Koryonik Gonadotropin): Gebeliğin devamını sağlayan hormondur.
uE3 (Unkonjuge östriol): Hem anne hem de bebek tarafından üretilen bir östrojen türüdür.

Bu üç parametre, annenin yaşı, kilosu, sigara kullanımı ve gebelik haftası gibi faktörlerle birlikte özel bilgisayar programlarıyla değerlendirilir ve risk hesaplaması yapılır.

Üçlü Test Ne İçin Yapılır?

Üçlü testin amacı, bebeğin bazı genetik ve gelişimsel hastalıklar açısından riskini belirlemektir. Özellikle:

Down sendromu (Trizomi 21): Zihinsel gelişim geriliği ve organ anomalileri ile seyreden en sık kromozom anomalisidir.
Edwards sendromu (Trizomi 18): Çok ciddi sağlık sorunları ve düşük yaşam şansı ile seyreder.
Nöral tüp defekti: Bebeğin omurga ve beyin gelişiminde ciddi sorunlar, açıklık olması (spina bifida, anensefali gibi).

Yani üçlü test sadece kromozom anomalilerini değil, aynı zamanda bazı yapısal gelişimsel bozukluklar açısından da bilgi verebilir.

Üçlü Test Nasıl Yapılır?

Anne adayından damardan kan alınır.

Ölçülen AFP, β-hCG ve uE3 değerleri özel yazılımlarla değerlendirilir.
Sonuç, “1/1000” veya “1/200” gibi oranlarla ifade edilir.
Örneğin “1/1000” düşük risk, “1/50” ise yüksek risk anlamına gelir.

Üçlü Test Sonuçları Nasıl Yorumlanır?

Yüksek risk:

Genellikle 1/250 ve altındaki değerler (örneğin 1/100, 1/50).
Bu durumda sonuç “yüksek riskli” kabul edilir.
Amniyosentez gibi kesin tanı testleri önerilir.

Düşük risk:

1/1000 ve üzeri değerler (örneğin 1/1500, 1/5000).
Rutin gebelik takibi yeterlidir.

Orta risk (gri alan):

1/250 ile 1/1000 arasındaki sonuçlar.
Bu değerlerde kesin bir karar vermek zordur.

Doktor genellikle ek testler ister:

NIPT (fetal DNA testi): Çok yüksek doğruluk sağlar ve risksizdir.
Ayrıntılı ultrason: Bebeğin yapısal gelişimi detaylı incelenir.
Gerekirse amniyosentez ile kesin tanı yapılabilir.

İleri test seçenekleri:

Amniyosentez: 16–20. haftalarda rahimden amniyon sıvısı alınır, kromozom analizi yapılır.
NIPT (Non-İnvaziv Prenatal Test): Anne kanında serbest fetal DNA incelenir, risksizdir.
Ayrıntılı ultrason: Bebeğin yapısal gelişimi detaylı incelenir.

Üçlü Testin Avantajları

İkili test yapılmamışsa, ikinci trimesterde risk değerlendirmesi için fırsat sağlar.
Down sendromu ve Edwards sendromu gibi kromozom anomalileri hakkında bilgi verir.
Nöral tüp defekti riskini saptayabilen tek tarama testlerinden biridir.
Anneye veya bebeğe zarar vermez (sadece kan testi).

Üçlü Testin Sınırlılıkları

Kesin tanı koymaz, sadece risk belirler.

Doğruluk oranı ikili teste göre biraz daha düşüktür (%70–75 civarında).
Yanlış pozitif ve yanlış negatif sonuçlar olabilir.
Yüksek riskli sonuç panik yaratabilir, ancak ileri testlerle kesin tanı konmalıdır.

Kimlere Üçlü Test Önerilir?

İkili test yaptırmamış olan anne adaylarına
Gebeliğin 15–20. haftasında olanlara
Ailesinde genetik hastalık öyküsü bulunanlara
35 yaş ve üzeri gebelere
Önceki gebeliklerinde anomalili bebek öyküsü olanlara

Ancak günümüzde birçok merkezde, ikili test ve NIPT’in yaygınlaşması nedeniyle üçlü test daha çok ikili test yapılmamışsa tercih edilmektedir.

Üçlü Testten Sonra Dikkat Edilmesi Gerekenler

Sonuç mutlaka bir kadın doğum uzmanı tarafından değerlendirilmelidir.
Yüksek risk saptanırsa ileri testler yapılmadan kesin yargıya varılmamalıdır.
Testin düşük riskli çıkması, tüm riskleri tamamen ortadan kaldırmaz; gebelik takibi düzenli yapılmalıdır.

Üçlü Test Hakkında Merak Edilenler

Üçlü test hangi haftada yapılır?

Gebeliğin 15–20. haftaları arasında.

Kesin tanı verir mi?

Hayır, sadece risk belirler. Kesin tanı için amniyosentez veya NIPT gerekir.

Zararlı mıdır?

Hayır. Sadece kan testi içerir, anneye ve bebeğe zarar vermez.

İkili test yaptırdıysam üçlü test gerekir mi?

Genellikle gerekmez. Ancak doktor, risk durumuna göre yine de önerebilir.

Yüksek risk çıkarsa bebek kesin hasta mı demektir?

Hayır. Bu sadece daha ileri test yapılması gerektiğini gösterir.

Sonuç olarak, üçlü test, gebeliğin 15–20. haftaları arasında yapılan ve özellikle Down sendromu, Edwards sendromu ve nöral tüp defekti riskini değerlendiren bir tarama testidir.

Anne kanından alınan örnekle yapılır.
Kesin tanı koymaz, sadece risk hesaplar.
Yüksek riskli durumlarda ileri testlerle doğrulama gerekir.
Anne ve bebek için güvenli, kolay uygulanabilir bir yöntemdir.

Günümüzde birçok anne adayı, daha erken dönemde ikili test ve daha yüksek doğruluk oranına sahip NIPT gibi testleri tercih etse de, üçlü test hâlâ gebelik takibinde önemli bir basamaktır.