Ertesi Gün Hapı Zararları

Ertesi Gün Hapı Nedir?

Ertesi gün hapı, korunmasız cinsel ilişki sonrası gebelik riskini azaltmak için kullanılan acil doğum kontrol yöntemidir. En bilinen türleri:

Levonorgestrel (LNG): 72 saate kadar (3 gün) alınabilir. LNG 2. kuşak bir progesterondur.

Ulipristal asetat (UPA): 120 saate kadar (5 gün) etkili olabilir. UPA bir selektif progesteron reseptör modülatörüdür.

Bu ilaçlar düzenli doğum kontrol yöntemi değildir; sadece acil durumlarda kullanılmalıdır. Her ilaçta olduğu gibi ertesi gün haplarının da yan etkileri ve zararları olabilir.

Ertesi Gün Hapı Nasıl Çalışır?

• Yumurtlamayı geciktirir veya engeller.
• Spermin yumurtaya ulaşmasını zorlaştırır.
• Döllenmiş yumurtanın rahme tutunmasını önleyebilir.
• Bu haplar mevcut gebeliği sonlandırmaz, yani düşük yaptırıcı (abortif) ilaçlar değildir.

Ertesi Gün Hapının Zararları ve Yan Etkileri

Unipristal asetatın en önemli yan etkisi uzun süreçli kullanımlarda karaciğer fonksiyon bozukluğudur. Yani karaciğere toksik etki göstermesidir.

1. Kısa Süreli Yan Etkiler

• Bulantı ve kusma
• Baş ağrısı ve baş dönmesi
• Göğüslerde hassasiyet
• Yorgunluk, halsizlik
• Alt karında ağrı ve kramplar
• Adet düzensizliği: Adet öne çekilebilir, gecikebilir veya normalden farklı olabilir.
• Ara kanamalar görülebilir.

Bu etkiler genellikle birkaç gün içinde geçer.

2. Uzun Süreli ve Tekrarlayan Kullanımın Zararları

• Hormonal dengesizlik: Sık kullanıldığında yumurtlama döngüsünü bozabilir.
• Adet düzensizlikleri: Uzayan ya da sıklaşan adetler, ara kanamalar.
• Gebelik ihtimalinin artması: Tekrarlayan kullanımda etkinliği azalır.
• Yan etkilerin şiddetlenmesi: Bulantı, göğüs ağrısı, baş ağrısı daha belirgin hale gelebilir.
• Psikolojik etkiler: Tekrarlayan kullanım kaygı ve suçluluk duygusuna yol açabilir.

Bazı olgu yayınlarında ertesi gün haplarının (levonorgestrel) dış gebelik ihtimalini artırabileceği gösterilmiştir. Ancak bu konu hakkında daha fazla bilimsel çalışmaya ihtiyaç vardır. 

Ertesi Gün Hapının Sınırlılıkları ve Riskleri

1. %100 Etkili Değildir

• Ulipristal %98’e kadar, levonorgestrel %85–90 oranında korur.
• Yumurtlama çoktan gerçekleşmişse hap etkisiz kalır.

2. Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklara (CYBE) Karşı Koruma Sağlamaz

• HIV, HPV, klamidya, gonore gibi hastalıklara karşı hiçbir koruma sağlamaz.
• Bu açıdan prezervatifin yerine geçmez.

3. Gebelikte Kullanım Riski

• Mevcut gebeliği sonlandırmaz, ancak gebeliğin fark edilmediği dönemde kullanılırsa güvenliği tartışmalıdır.
• Hayvan deneylerinde düşük riskli olsa da, gebelik sırasında kullanılmaması önerilir.

4. Vücut Kitle İndeksi (BMI) Yüksek Kadınlarda Etkinlik Azalabilir

Bazı çalışmalarda obez kadınlarda hapın koruyuculuğunun azaldığı gösterilmiştir.

5. İlaç Etkileşimleri

• Epilepsi ilaçları, tüberküloz tedavileri, bazı antibiyotikler etkinliği azaltabilir.
• Düzenli ilaç kullanan kadınların mutlaka doktora danışması gerekir.

Ertesi Gün Hapı ile İlgili Yanlış Bilinenler

X“Düşük yaptırır.”

Hayır. Ertesi gün hapı gebeliği sonlandırmaz, sadece gebeliğin oluşmasını engeller.

X“Her zaman kullanılabilir, zararsızdır.”

Hayır. Tekrar tekrar kullanmak hormon dengesini bozar, düzenli korunma yöntemi değildir. UPA uzun süreli kullanımda karaciğere zarar verir.

X“Kısırlık yapar.”

Hayır. Tekrarlayan kullanım adet düzensizliği yapabilir ama kalıcı kısırlık yapmaz.

X“İlk 24 saat dışında işe yaramaz.”

Yanlış. Levonorgestrel 3 güne, ulipristal 5 güne kadar etkilidir. Ama en erken alındığında etkinliği daha yüksektir.

Ertesi Gün Hapını Kimler Dikkatli Kullanmalı?

• Emziren kadınlar (özellikle ulipristal kullanacaksa)
• Karaciğer hastalığı olanlar (özellikle ulipristal kullanacaksa)
• Kronik hastalık için ilaç kullananlar (epilepsi, HIV, tüberküloz)
• Obez kadınlar (etkinlik azalabilir)

Ertesi Gün Hapı Yerine Ne Yapılabilir?

• Bakırlı spiral (RİA): Korunmasız ilişkiden sonraki 5 gün içinde takılırsa en etkili acil korunma yöntemidir (%99’dan fazla).
• Düzenli doğum kontrol yöntemleri: Doğum kontrol hapları, prezervatif, spiral, implant gibi yöntemler güvenilir ve düzenli koruma sağlar.

Ertesi Gün Hapı Hakkında Merak Edilenler

1. Ertesi gün hapı sık kullanılırsa zararlı mı?

Evet. Hormonal dengesizliğe ve adet düzensizliğine yol açar. Düzenli korunma yöntemi olarak kullanılmaz.

2. Ertesi gün hapı kısırlık yapar mı?

Hayır. Kalıcı kısırlık yapmaz. Ancak sık kullanımı doğurganlığı geçici olarak zorlaştırabilir.

3. Kaç defa kullanılabilir?

Tıbben sınır yoktur, ancak yılda birkaç defadan fazla önerilmez. Tekrarlayan kullanım yerine düzenli korunma yöntemi seçilmelidir.

4. Adetimi geciktirirse ne yapmalıyım?

Adetiniz 1 haftadan fazla gecikirse gebelik testi yapılmalıdır.

5. Ertesi gün hapı erkekler için etkili midir?

Hayır. Sadece kadınlar için tasarlanmıştır.

Sonuç olarak, ertesi gün hapı, korunmasız cinsel ilişki sonrası gebeliği önlemek için etkili bir acil yöntemdir. Ancak düzenli bir doğum kontrol yöntemi değildir. Sık kullanıldığında zararlı olabilir (adet düzensizliği, hormonal bozukluk, KCFT bozukluğu ve yan etkilerin artması). %100 koruyucu değildir ve cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı koruma sağlamaz.

En sağlıklı yol, düzenli ve güvenilir bir doğum kontrol yöntemi seçmek; ertesi gün hapını ise yalnızca acil durumlarda kullanmaktır.