Dörtlü Test Ne İçin Yapılır?

Dörtlü Tarama Testi Nedir?

Hamilelikte en büyük temennilerden biri, bebeğin sağlıklı doğmasıdır. Bu süreçte anne adaylarına, bebeğin gelişimi ve olası sağlık sorunları hakkında erken dönemde bilgi verebilmek için çeşitli tarama testleri uygulanır. Bunlardan biri de dörtlü tarama testidir.

Dörtlü test, gebeliğin ikinci üç ayında yapılan, özellikle Down sendromu (Trizomi 21) ve bazı diğer kromozom anomalilerinin yanı sıra nöral tüp defekti gibi yapısal bozuklukların riskini belirlemeye yarayan bir kan testidir.

Dörtlü test, anne adayının kanında 4 farklı biyokimyasal parametrenin ölçülmesi ile yapılır:

AFP (Alfa-fetoprotein): Bebeğin karaciğerinden salgılanır, beyin ve omurga gelişimi hakkında bilgi verir.
β-hCG (Human Koryonik Gonadotropin): Gebeliğin devamını sağlayan hormondur.
uE3 (Unkonjuge östriol): Anne ve bebek tarafından üretilen bir östrojen türevidir.
İnhibin-A: Plasentadan salgılanan bir hormondur, Down sendromu taramasında duyarlılığı artırır.

Bu dört parametre, annenin yaşı, kilosu, sigara kullanımı, gebelik haftası gibi bilgilerle birlikte bilgisayar programına girilir. Sonuçta bebeğin bazı hastalıklar açısından risk oranı belirlenir.

Dörtlü Test Ne İçin Yapılır?

Dörtlü testin amacı, bazı genetik ve gelişimsel hastalıkların riskini belirlemektir. Özellikle:

Down sendromu (Trizomi 21): Zihinsel gelişim geriliği ve organ anomalileriyle seyreden en sık kromozom anomalisi.
Edwards sendromu (Trizomi 18): Ağır gelişim geriliği ve çok düşük yaşam şansı ile seyreder.
Nöral tüp defekti: Bebeğin beyin ve omurga gelişiminde kapanma bozuklukları (örneğin spina bifida, anensefali).

Dörtlü test, üçlü testin daha geliştirilmiş versiyonudur. “İnhibin-A” eklenmesi sayesinde özellikle Down sendromu taramasındaki doğruluk oranı artmıştır.

Dörtlü Test Hangi Haftada Yapılır?

Gebeliğin 15–20. haftaları arasında yapılır.
En uygun dönem 16–18. haftalardır.

Anne adayından damardan kan örneği alınır.

Ölçülen 4 parametre bilgisayar programına girilir.
Sonuç, “1/1000” veya “1/150” gibi oranlarla ifade edilir.
1/1000: Düşük risk, 1/150: Yüksek risk.

Dörtlü Testin Sonuçları Nasıl Yorumlanır?

Dörtlü Testte Risk Grupları

Yüksek risk:

Genellikle 1/250 ve altındaki sonuçlar (örneğin 1/120, 1/80).
Bu durumda test “yüksek riskli” kabul edilir.
Doktor kesin tanı için amniyosentez veya NIPT (fetal DNA testi) önerir.

Düşük risk:

1/1000 ve üzerindeki sonuçlar (örneğin 1/2000, 1/5000).
Bu durumda bebeğin sağlıklı olma ihtimali yüksektir, rutin takip yeterlidir.

Orta risk (gri alan):

1/250 ile 1/1000 arasında çıkan değerler bu gruba girer.

Bu grup ne tam güvenlidir ne de kesinlikle risklidir.

Bu durumda hekim genellikle şunları önerir:

NIPT (fetal DNA testi): Down sendromu ve benzeri anomaliler için %99’a yakın doğruluk verir, anne ve bebek için risksizdir.
Ayrıntılı ultrason: Bebeğin gelişiminde anomali olup olmadığına bakılır.
Gerekirse amniyosentez ile kesin tanı yapılır.

Özetle:

Dörtlü testte orta risk sınırı genellikle 1/250 - 1/1000 arasıdır.
Bu durumda aileye ek testler (özellikle NIPT) önerilir.
Son karar mutlaka kadın doğum uzmanı / perinatoloji uzmanı tarafından verilmelidir.

İleri Test Seçenekleri

Amniyosentez: Amniyon sıvısından örnek alınarak kromozom analizi yapılır.
NIPT (Non-İnvaziv Prenatal Test): Anne kanındaki serbest fetal DNA incelenir, güvenli ve yüksek doğruluk oranına sahiptir.
Ayrıntılı ultrason: Bebeğin organ gelişimi detaylı değerlendirilir.

Dörtlü Testin Avantajları

Down sendromu taramasında üçlü testten daha yüksek doğruluk sağlar.
Nöral tüp defekti hakkında da bilgi verir.
Anne ve bebek için risksizdir (sadece kan testi).
İkinci trimesterde gebeliğe dair önemli bilgiler sunar.

Dörtlü Testin Sınırlılıkları

Kesin tanı koymaz, sadece risk hesaplar.
Yanlış pozitif ve yanlış negatif sonuçlar olabilir.
Yüksek risk saptansa bile bebeğin kesin hasta olduğu anlamına gelmez; ileri testlerle doğrulama gerekir.
Doğruluk oranı ikili test ve NIPT’e kıyasla daha düşüktür, ancak üçlü testten daha yüksektir.

Kimlere Dörtlü Test Önerilir?

İkili test yaptırmamış olan anne adaylarına.
15–20. hafta arasındaki gebelere.
35 yaş üstü gebelere.
Daha önce anomalili bebek öyküsü olanlara.
Ailesinde genetik hastalık bulunanlara.

Ancak günümüzde birçok merkezde, ikili test ve NIPT daha yüksek doğruluk sağladığı için dörtlü test daha çok alternatif bir tarama seçeneği olarak kullanılmaktadır.

Dörtlü Test Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler

Sonuçlar mutlaka kadın doğum uzmanı tarafından değerlendirilmelidir.
Yüksek riskli sonuçlarda panik yapılmamalı, kesin tanı için ileri testler uygulanmalıdır.
Düşük riskli sonuçlarda bile gebelik takibi düzenli sürdürülmelidir.

Dörtlü Test Hakkında Merak Edilenler

Dörtlü test ile üçlü test arasındaki fark nedir?

Dörtlü testte ek olarak İnhibin-A ölçülür. Bu, özellikle Down sendromu taramasında doğruluğu artırır.

Dörtlü test kesin tanı koyar mı?

Hayır. Sadece risk hesaplaması yapar. Kesin tanı için amniyosentez veya NIPT gerekir.

Dörtlü test zararlı mı?

Hayır. Sadece anne kanı alınır, anne ve bebek için güvenlidir.

Dörtlü test sonucu yüksek çıkarsa bebek hasta mıdır?

Hayır. Bu sadece riskin arttığını gösterir. Kesin tanı için ileri test gerekir.

İkili test yaptıranlara dörtlü test gerekir mi?

Genellikle gerekmez, ama bazı hekimler risk durumuna göre önerebilir.

Sonuç olarak, dörtlü tarama testi, gebeliğin 15–20. haftaları arasında yapılan, Down sendromu, Edwards sendromu ve nöral tüp defekti riskini değerlendiren bir testtir.

Anne kanında 4 parametre ölçülerek yapılır.
Kesin tanı koymaz, sadece risk belirler.
Yüksek riskli durumlarda ileri testlerle kesin tanı konmalıdır.
Anne ve bebek için güvenli, kolay uygulanabilir bir testtir.

Günümüzde NIPT gibi daha gelişmiş yöntemler olsa da, dörtlü test hâlâ gebelik takibinde önemli bir basamaktır.